Ταινία-PAPRIKA

Paprika
Satoshi Kon’s PAPRIKA (Papurika, 2006)

Σκηνοθεσία: Satoshi Kon
Σενάριο: Seishi Minakami, Satoshi Kon
Animation: Madhouse Studios
Φωτογραφία: Michiya Kato
Μοντάζ: Satoshi Kon
Μουσική: Susumu Hirasawa
Ηθοποιοί: Megumi Hayashibara, Tohru Furuya, Toru Emori
Διάρκεια: 90'

Μια από τις πιο αναμενόμενες ανιμε ταινίες της φετινής χρονιάς ήταν η τελευταία δουλειά του μεγάλου Ιάπωνα σκηνοθέτη Satoshi Kon. Ο σημαντικός αυτός Ιάπωνας δημιουργός μας έχει συνηθίσει σε μικρά αριστουργήματα και η κάθε καινούργια του ταινία δημιουργεί τόσο θόρυβο στον χώρο των ανιμε, όσο και οι ταινίες του Miyazaki. Ενώ όμως οι ταινίες του Miyazaki θεωρούνται προσβάσιμες για όλη την οικογένεια, οι ταινίες του Kon προορίζονται καθαρά για πιο ενήλικο κοινό…

Πριν την Paprika ο Kon μας έδωσε τρεις ταινίες (Perfect Blue, Millennium Actress, Tokyo Godfathers) και μια σειρά (Paranoia Agent). Η δουλειά του χαρακτηρίζεται από μια σεναριακή και σκηνοθετική δεξιότητα η οποία ωριμάζει με το πέρασμα του χρόνου. Κάθε καινούργια του δημιουργία είναι καλύτερη από την προηγούμενη, τουλάχιστον από τεχνικής πλευράς. Η Paprika δεν αποτελεί εξαίρεση και ο Kon ανέβασε για μια ακόμη φορά τον πήχη των προσωπικών του επιδόσεων. Προσωπικά νομίζω ότι η καλύτερη μέχρι σήμερα ταινία του Kon είναι το Millennium Actress, αλλά αυτό δεν μειώνει το γεγονός ότι η Paprika ήταν η καλύτερη φετινή παραγωγή του Ιαπωνικού κινηματογράφου.



Είχα την τύχη να δω την ταινία για πρώτη φορά στην μεγάλη οθόνη ως μέρος του ετησίου Sci-Fi London Festival, οπότε η πρώτη μου επαφή με την Paprika έγινε υπό ιδανικές συνθήκες. Οι πρώτες μου εντυπώσεις ήταν άριστες και η ταινία ήταν το αποκορύφωμα της Anime All-nighter βραδιάς του φεστιβάλ. Μάλιστα ήταν η μόνη ταινία που οδήγησε το κοινό σε ένα αυθόρμητο χειροκρότημα με το που έπεσαν οι τίτλοι του τέλους. Πρόσφατα ξαναείδα την ταινία κατεβασμένη από το δίκτυο, και έτσι μπορώ πια να προσφέρω μια λεπτομερειακή της κριτική.

Βασική Πλοκή

Η ιστορία βασίζεται γύρω από μια εφεύρεση ενός ινστιτούτου ψυχολογικών νοσημάτων, το DC-Mini. Είναι μια συσκευή η οποία επιτρέπει τον ψυχαναλυτή να βλέπει αλλά και να συμμετέχει στα όνειρα των ασθενών την ώρα που αυτά συμβαίνουν. Η συσκευή βρίσκεται σε δοκιμαστικό στάδιο και δεν έχει τελειοποιηθεί. Τα πράγματα παίρνουν μια δυσάρεστη τροπή όταν ένας μικρός αριθμός συσκευών εξαφανίζεται από τα εργαστήρια. Όλοι υποψιάζονται ότι η δουλειά έχει γίνει από μέσα και ο φόβος ότι η εφεύρεση θα χρησιμοποιηθεί για τρομοκρατικούς σκοπούς κυριαρχεί. Την υπόθεση αναλαμβάνει η αρχηγός της ερευνητικής ομάδας Dr Chiba και ο εφευρέτης του DC-Mini ο Dr Tokita. H Paprika είναι το αβατάρ που χρησιμοποιεί η Dr Chiba όταν εισβάλει στα όνειρα των ασθενών. Πολύ σύντομα οι φόβοι όλων επιβεβαιώνονται και τα σύνορα του πραγματικού κόσμου με αυτόν των ονείρων μπερδεύονται με ολέθρια αποτελέσματα.

Η ταινία κινείται σε γνώριμα χωράφια για τον Shatoshi Kon αφού τα θέματα της ψυχολογικής ισορροπίας ή ανισορροπίας των ανθρώπων είναι ένα από τα αγαπημένα του. Και το Perfect Blue, και το Paranoia Agent ακροβατούν στον ίδιο χώρο, στην Paprika όμως η παράνοια αποτελεί τον κορμό της υπόθεσης παρά το περιβάλλον στο οποίο κινείται. Όσα τέτοια θέματα όμως είχε ψηλαφίσει σε προηγούμενες ταινίες του, εδώ τα αναπτύσσει με περισσή δεξιοτεχνία.

Animation σκηνοθεσία και ήχος

Προτού εκβαθύνουμε στα μηνύματα και τους χαρακτήρες ας ασχοληθούμε πρώτα με τα τεχνικά χαρακτηριστικά της ταινίας. Το να δει κανείς την ταινία στην μεγάλη οθόνη βοηθά σημαντικά στο να εκτιμήσει τον κόπο και την προσπάθεια που έκαναν οι δημιουργοί της για να φτάσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Ο Satoshi Kon χρησιμοποιεί πολλά χρόνια τα Madhouse Studios (μάλλον του άρεσε το όνομα!) και αυτό φαίνεται στο επίπεδο της ωριμότητας που έχει φτάσει η συνεργασία τους. Χαίρεσαι να την βλέπεις αυτή τη ταινία. Κυριαρχεί μια πανδαισία χρωμάτων και γρήγορης εναλλαγής των σκηνών. Το frame-rate είναι αρκετά υψηλό για γιαπωνέζικο animation, κάτι που σίγουρα οφείλεται στο ότι ο Kon δεν έχει πια περιορισμένα budget για τις ταινίες του. Και όπως φαίνεται και από τους τίτλους του τέλους, η περισσότερη in-between δουλειά έγινε στην θυγατρική των Madhouse στην Κορέα. Βέβαια δεν φτάνει ποτέ τον οπτικό οργασμό που μας πρόσφερε το Ghost In The Shell: Innocence αλλά αυτό οφείλεται στο ότι ο Kon πάντα προτιμούσε το 2-D animation, που κι αυτό έχει την ομορφιά του. Κι ας μην ξεχνάμε ότι το GITS απέτυχε σε όλους τους άλλους τομείς… Όσο αφορά το soundtrack της ταινίας, η συνεργασία του Kon με τον Susumu Hirasawa καλά κρατεί, και το αποτέλεσμα είναι για μια ακόμη φορά υπέροχο και γνώριμο. Το τραγούδι των τίτλων είχε μάλιστα συμπεριληφθεί στην αρχική λίστα για τις φετινές υποψηφιότητες Οσκαρ για καλύτερο τραγούδι.

Σκηνοθετικά ο Kon είναι σε μεγάλη φόρμα όπως μας έχει συνηθίσει άλλωστε. Το ύφος και η υπόθεση της ταινίας είναι αρκετά περίπλοκο και χρειάζεται σημαντικές σκηνοθετικές ικανότητες. Πολλά θα μπορούσαν να πάνε στραβά, o Kon όμως καταφέρνει να μετατρέψει την περιπλοκότητα της ταινίας στο μεγάλο της ατού. Οι εναλλαγές από τον πραγματικό κόσμο στον κόσμο των ονείρων γίνεται πολύ ομαλά χωρίς να κουράζει τον θεατή. Ποτέ δεν ξέρεις πραγματικά σε ποιον κόσμο βρίσκεσαι αλλά αυτό δεν κάνει ποτέ την ταινία να φαίνεται ασυνάρτητη. Ο Kon έχει κάνει θαύματα στο μοντάζ, εκεί που όμως έχει ξεδιπλώσει όλο το ταλέντο του είναι οι σκηνές των ονείρων. Απλά μας σαγηνεύει σε κάθε σκηνή και βρισκόμαστε σε ένα όνειρο που δεν θέλουμε να τελειώσει.

Ιστορικό, χαρακτήρες και ανάλυση

Η Paprika βασίζεται σε νουβέλα, είναι όμως φανερό ότι αυτή η νουβέλα αποτέλεσε τον καμβά στον οποίο ο Kon απόθεσε παλιές ιδέες που δεν είχαν αναπτυχθεί όσο αυτός ήθελε. Για το Paranoia Agent είχε πει ότι χρησιμοποίησε πολλά θέματα και ιδέες που δεν χωρούσαν στις προηγούμενες ταινίες του. Στην Paprika είναι φανερό ότι η βασική πηγή αυτή την φορά ήταν κάποια επεισόδια του Paranoia Agent. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Kon ανακυκλώνει τις ιδέες του, αλλά ότι στην συγκεκριμένη περίπτωση υπήρχαν θέματα και καταστάσεις που δεν μπορούσαν να αναπτυχθούν κατάλληλα στα 20λεπτα επεισόδια του Paranoia Agent. Σκηνές από την Paprika θυμίζουν έντονα τα τελευταία επεισόδια της σειράς. Η ηρωίδα της Paprika είναι βασισμένη σε μεγάλο βαθμό ως character design στην Μαρία από το τέταρτο επεισόδιο του Paranoia Agent. Το ίδιο ισχύει και για κάποιους άλλους χαρακτήρες, και ιδιαιτέρα τον χαρακτήρα του ντέντεκτιβ. Αυτός μας θυμίζει τόσο τον ντέντεκτιβ από το Paranoia Agent όσο και τον κινηματογραφιστή από το Millennium Actress. Μπορεί να πει κανείς ότι αυτός ο χαρακτήρας είναι η προσωποποίηση του Kon στις ταινίες του. Όλοι όμως οι χαρακτήρες της ταινίας, γνώριμοι ή μη, αναπτύσσονται περίτεχνα κατά την διάρκεια της.

Για κάποιους μπορούν αυτά να θεωρηθούν έλλειψη αυθεντικότητας και αυτό να αποτελέσει αρνητικό, εμένα όμως δεν με πείραξε καθόλου. Δεν πρόκειται σε καμιά περίπτωση για διασκευή του Paranoia Agent και τα γνώριμα σημεία είναι απλά το σήμα κατατεθέν του στυλ του Satoshi Kon.

Μπορούμε να πούμε ότι η Paprika αποτελεί το τρίτο μέρος μιας τριλογίας με θέμα την ανθρώπινη φύση και τις νευρώσεις που μας προκαλεί ο μοντέρνος ρυθμός της ζωής (με το Perfect Blue και το Paranoia Agent τα άλλα δυο μέρη). Πρόκειται για μια ταινία με πολλά επίπεδα και ο καθένας μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματα του. Μπορεί κάποιος να την δει σαν ένα εξαίρετο ψυχολογικό θρίλερ ή ως ένα δοκίμιο για τον ανθρώπινο ψυχισμό και την παράνοια που τον διακατέχει. Δεν είναι ταινία για όλους… Κάποιοι που έχουν σαν αγαπημένα ανιμε τα Pokemon και Naruto μπορεί να μην εκτιμήσουν την ταινία, αλλά η θέαση της είναι σίγουρα μιας πρώτης τάξης ευκαιρία για να βελτιώσουν το επίπεδο τους.

Το σίγουρο είναι πάντως ότι για μια ακόμη φορά ο Satoshi Kon δεν μας απογοήτευσε και κατάφερε να επιβεβαιώσει την πίστη μας στο οπτικοακουστικό μέσο που γνωρίζουμε ως Japanese Animation. Θέλω να τονίσω ότι αξίζει να περιμένετε μέχρι τον Σεπτέμβρη που θα βγει το DVD στο Region 2. Όχι μόνο επειδή αξίζει τα λεφτά μας, αλλά και επειδή τέτοιες ταινίες αξίζει να τις βλέπει κανείς κάτω από τις καλύτερες συνθήκες.

Άλλες κριτικές

“In Paprika, a gorgeous riot of future-shock ideas and brightly animated imagery, the doors of perception never close. A mind-twisting, eye-tickling wonder, this anime from the Japanese director Satoshi Kon bears little relation to the greasy, sticky kid stuff that Hollywood churns out”
The New York Times

“It happens to be one of the most wildly and disturbingly inventive animated films we've seen. It expands your notion of what animation can achieve. You come out from it as if from a dream: spooked, provoked and exhilarated.”
Newsweek

“Fiercely provocative, Paprika shames Hollywood’s use of animation as a kiddie pacifier.”
Rolling Stone